अयोध्येतील राम मंदिरातील मूर्तीचे शिल्पकार कोण? असा प्रश्न काही दिवसांपूर्वी मला पडला. त्या अनुषंगाने थोडा शोध घेतल्यावर एका ध्येयवेड्या शिल्पकाराबद्दल माहिती समजली. आणि आपल्या देशात किती महान कलाकार आहेत याची पुन्हा एकदा जाणीव झाली.
अयोध्येतील प्रभू श्री राम यांची मूर्ती बनवणारे शिल्पकार आहेत.. अरुण योगीराज.
या लेखात आपण त्यांच्या जीवन प्रवासाबद्दल, आणि त्यांच्या उत्कृष्ठ शिपकलेबद्दल थोडी माहिती जाणून घेऊया.
अरुण योगीराज बद्दल माहिती:
म्हैसूरमधील प्रसिद्ध शिल्पकारांच्या पाच पिढ्यांची कौटुंबिक पार्श्वभूमी असलेले अरुण योगीराज. अरुण यांचे वडील योगीराज हे देखील कुशल शिल्पकार आहेत. त्यांचे आजोबा बसवण्णा शिल्पी यांना म्हैसूरच्या राजाने संरक्षण दिले होते. याच पिढीतील अरुण योगीराज यांचाही लहानपणापासूनच कोरीव कामात सहभाग होता.
एमबीए शिक्षण झाल्यानंतर त्यांनी काही काळ खासगी कंपनीत नोकरी केली. परंतु शिल्पकलेच्या कौशल्यापासून ते सुटू शकले नाहीत, जी त्यांच्यामध्ये जन्मजात होती. आणि त्याचमुळे, 2008 पासून, त्यांनी त्यांची शिल्पकलेची कोरीव कारकीर्द पूर्ण वेळ सुरू ठेवली आहे.
इंडिया गेटच्या पाठीमागे अमर जवान ज्योतीमागील भव्य शामियानात अरुण यांनी साकारलेला सुभाषचंद्र बोस यांचा ३० फुटांचा पुतळा आकर्षणाचे केंद्र आहे. नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांच्या 125 व्या जयंतीपूर्वी, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी स्वातंत्र्यलढ्यातील त्यांच्या योगदानाचा सन्मान करण्यासाठी इंडिया गेटवर नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांचा पुतळा बसवण्याची इच्छा होती, ज्याला स्वत: अरुण योगीराज यांनी पाठिंबा दिला होता. याशिवाय, त्यांनी सुभाषचंद्र बोस यांचा दोन फूट उंच पुतळा पंतप्रधानांना भेट देऊन त्यांचे कौतुक केले.
याआधी अरुण योगीराज यांनी केदारनाथमध्ये आदि शंकराचार्यांची १२ फूट उंचीची मूर्तीही साकारली होती. म्हैसूर जिल्ह्यातील चुंचनकट्टे येथील 21 फूट उंच हनुमान पुतळा, संविधानाचे शिल्पकार डॉ. बी.आर. आंबेडकर यांचा 15 फूट उंच पुतळा, म्हैसूर येथील स्वामी रामकृष्ण परमहंस यांची पांढरी अमृतशिला पुतळा, नंदीची सहा फूट उंच अखंड मूर्ती, सहा फूट उंच देवस्थान बावनकट्टे यांचा पुतळा. , म्हैसूरचे राजे जयचमराजेंद्र वोडेयर यांची 14.5 फूट उंच पांढरी अमृताशिला मूर्ती आणि इतर अनेक मूर्ती अरुण योगीराज यांच्या हस्ते फुलल्या आहेत. अरुण यांचा यापूर्वीही अनेक संस्थांनी गौरव केला आहे. म्हैसूरच्या राजघराण्यानेही त्यांच्या योगदानाबद्दल विशेष आदर व्यक्त केला.
अरुण योगीराज याना मिळालेले पुरस्कार:
1) कोफी अनौन, संयुक्त राष्ट्र संघटनेचे माजी सरचिटणीस यांची कार्यशाळेला भेट आणि वैयक्तिक प्रशंसा.
2) म्हैसूर जिल्हा प्रशासनाकडून नलवाडी पुरस्कार 2020.
3) द क्राफ्ट्स कौन्सिल ऑफ कर्नाटक 2021 चे मानद सदस्यत्व.
4) 2014 मध्ये भारत सरकारचा साऊथ झोन यंग टॅलेंटेड आर्टिस्ट पुरस्कार.
5) “शिल्पा कौस्तुभा” शिल्पकार संघटनेतर्फे.
6) म्हैसूर जिल्हा प्राधिकरणाकडून राज्योत्सव पुरस्कार.
7) कर्नाटक राज्याचे माननीय मुख्यमंत्री यांच्या हस्ते सन्मानित.
8) म्हैसूर जिल्ह्याच्या स्पोर्ट्स अकादमीतर्फे सन्मानित.
9) अमरशिल्पी जकनाचार्य ट्रस्टतर्फे सन्मानित.
10) राज्य आणि राष्ट्रीय स्तरावरील शिल्पकला शिबिरांमध्ये भाग घेतला.
अरुण योगीराज यांची काही निवडक कार्यांची यादी:
28 फूट मोनोलिथिक काळ्या ग्रॅनाइट दगडा मधील श्री सुभाषचंद्र बोस यांचा इंडिया गेट दिल्ली येथील पुतळा.
चुंचुनकट्टे, केआर नगरसाठी २१ फूट अखंड दगडी शिल्प हनुमान होयसला शैली.
केदारनाथ, उत्तराखंडसाठी 12 फूट आदि शंकराचार्य मूर्ती.
डॉ. बी.आर. आंबेडकर यांचे 15 फूट मोनोलिथिक पांढऱ्या संगमरवरी पाषाणातील शिल्प, म्हैसूर.
श्री रामकृष्ण परमहंस, म्हैसूर यांचे भारतातील सर्वात मोठे 10 फूट मोनोलिथिक पांढरे संगमरवरी दगडी शिल्प.
महाराज जयचमराजेंद्र वोडेयार यांचे 15 फूट मोनोलिथिक पांढऱ्या संगमरवरी दगडाचे शिल्प, पेडेस्टल, म्हैसूर.
म्हैसूर युनिव्हर्सिटी ऑफ म्हैसूर येथे “क्रिएशन ऑफ क्रिएशन” या संकल्पनेत 11 फूट मोनोलिथिक मॉडर्न आर्ट स्टोन शिल्पकला.
श्री यू.आर.राव यांची कांस्य मूर्ती. इस्रो, बंगळुरू.
म्हैसूर येथील भगवान गरुडाची ५ फुटी मूर्ती.
केआर नगर येथील भगवान योगनरसिंह स्वामींची 7 फूट उंच मूर्ती.
सर एम.विश्वेश्वरैया यांचे असंख्य पुतळे.
भगवान पंचमुखी गणपती, भगवान महाविष्णू, भगवान बुद्ध, नंदी, स्वामी शिवबाला योगी, स्वामी शिवकुमार आणि देवी बनशंकरी यांची शिल्पे विविध मंदिरांमध्ये स्थापित केली आहेत.
source: https://arunyogiraj.com/