गूळ उत्पादनाच्या प्रक्रियेत अनेक पायऱ्यांचा समावेश होतो आणि या प्रक्रियेवर तपशीलवार लेख येथे आहे.
गुळाच्या उत्पादनासाठी कच्चा माल लागतो जो प्रक्रियेसाठी आवश्यक असतो:
ऊस: ऊस हा गूळ तयार करण्यासाठी वापरला जाणारा प्राथमिक कच्चा माल आहे. हे एक उंच, बारमाही गवत आहे जे पूर्ण परिपक्व आणि पिकल्यावर कापले जाते. उसापासून काढलेला रस उकळून गूळ तयार करण्यासाठी कमी केला जातो. उसाच्या गुणवत्तेचा गुळाच्या गुणवत्तेवर परिणाम होतो, आणि म्हणूनच, गूळ उत्पादनासाठी फक्त उत्तम दर्जाचा ऊस वापरला जातो.
पाम सॅप: पाम सॅप हा गुळ बनवण्यासाठी वापरला जाणारा आणखी एक कच्चा माल आहे. नारळ पाम आणि खजूर यासारख्या विविध पाम वृक्षांच्या फुलांच्या स्पाइक्समधून ते काढले जाते. फ्लॉवर स्पाइकमध्ये एक लहान चीरा करून रस गोळा केला जातो आणि रस कंटेनरमध्ये वाहू देतो. नंतर रस उकळला जातो आणि गूळ तयार करण्यासाठी कमी केला जातो.
लाकूड : गूळ बनवण्याच्या प्रक्रियेत लाकूड इंधन म्हणून वापरले जाते. उसाचा रस किंवा ताडाचा रस उकळण्यासाठी वापरण्यात येणारी भांडी किंवा भांडी गरम करण्यासाठी ते जाळले जाते. वापरलेल्या लाकडाचा प्रकार गुळाच्या चव आणि रंगावर परिणाम करू शकतो.
चुना: उकळत्या प्रक्रियेदरम्यान उसाच्या रसामध्ये किंवा पाम सॅपमध्ये चुना मिसळला जातो. हे घाण आणि मोडतोड यांसारख्या अशुद्धता काढून टाकण्यास मदत करते आणि रस स्पष्ट करण्यास देखील मदत करते. गूळ तयार करण्यात लिंबाचाही महत्त्वाचा वाटा असतो.
पाणी: उसाच्या रसामध्ये किंवा ताडाच्या रसामध्ये पाणी मिसळून ते पातळ केले जाते आणि ते जळू नये किंवा तव्याच्या तळाशी चिकटू नये. जोडलेल्या पाण्याचे प्रमाण उसाच्या किंवा पाम सॅपच्या गुणवत्तेवर आणि गुळाच्या इच्छित सुसंगततेवर अवलंबून असते.
गुळाचे सरबत: गुळाचे सरबत, ज्याला गुर की चष्नी असेही म्हणतात, अनेक भारतीय मिठाई आणि मिष्टान्नांमध्ये गोड म्हणून वापरले जाते. पाण्यात गूळ विरघळवून ते घट्ट होऊन सरबत होईपर्यंत उकळून ते तयार केले जाते.
शेवटी, गूळ उत्पादनासाठी अनेक कच्च्या मालाची आवश्यकता असते जे प्रक्रियेसाठी आवश्यक असतात. ऊस आणि पाम सॅप हे प्राथमिक कच्चा माल आहेत, तर लाकूड, चुना आणि पाणी रस उकळण्यासाठी आणि स्पष्टीकरणासाठी मदत करण्यासाठी वापरले जातात. गुळाचे सरबत हा देखील एक आवश्यक कच्चा माल आहे जो अनेक भारतीय मिठाई आणि मिष्टान्नांमध्ये गोड म्हणून वापरला जातो. वापरलेल्या कच्च्या मालाच्या गुणवत्तेचा गुळाच्या चव आणि गुणवत्तेवर लक्षणीय परिणाम होतो. त्यामुळे गूळ उत्पादनासाठी उत्तम दर्जाचा कच्चा मालच वापरावा.
प्रक्रिया: process
ऊसाची काढणी आणि साफसफाई: ऊस पूर्ण परिपक्व आणि पिकल्यावर काढला जातो. घाण आणि मोडतोड काढून टाकण्यासाठी केन्स नंतर स्वच्छ आणि धुतले जातात.
रस काढणे आणि रस काढणे: पारंपरिक ऊस प्रेस किंवा यांत्रिक केन क्रशर वापरून रस काढण्यासाठी उसाचे गाळप केले जाते. काढलेला रस नंतर एका मोठ्या कंटेनरमध्ये गोळा केला जातो.
रस फिल्टर करणे: गोळा केलेला रस नंतर घाण, मोडतोड किंवा लहान कीटक यासारख्या अशुद्धता काढून टाकण्यासाठी फिल्टर केला जातो. यासाठी मलमलचे कापड किंवा धातूची चाळणी वापरली जाते.
रस उकळणे: फिल्टर केलेला रस नंतर एका मोठ्या पातेल्यात किंवा भांड्यात टाकला जातो आणि मंद आचेवर गरम केला जातो. रस त्याच्या मूळ व्हॉल्यूमच्या एक तृतीयांश कमी होईपर्यंत हळूहळू उकळला जातो.
अशुद्धता कमी करणे: जसजसा रस उकळतो तसतसे फेस आणि अशुद्धता पृष्ठभागावर वाढतात. या अशुद्धी मोठ्या चमच्याने किंवा गाळणीने काढून टाकल्या जातात. नंतर रस जळू नये किंवा भांड्याच्या तळाशी चिकटू नये म्हणून तो सतत ढवळत राहतो.
सुसंगततेसाठी चाचणी: रस जाड, सिरपयुक्त सुसंगतता येईपर्यंत उकळला जातो. गूळ तयार आहे की नाही हे तपासण्यासाठी, उकळत्या सिरपची थोडीशी मात्रा थंड पाण्यात टाकली जाते. जर त्याचा मजबूत गोळा तयार झाला तर गूळ तयार आहे.
थंड करणे आणि गाळणे: एकदा गूळ इच्छित सुसंगततेपर्यंत पोहोचला की, तो गॅसवरून काढून टाकला जातो आणि काही मिनिटे थंड होऊ देतो. त्यानंतर उरलेली अशुद्धता काढून टाकण्यासाठी गूळ धातूच्या चाळणीतून गाळून घेतला जातो.
मोल्डिंग आणि पॅकेजिंग: गूळ नंतर साच्यात किंवा कंटेनरमध्ये ओतला जातो. साचे सामान्यतः मातीचे किंवा धातूचे बनलेले असतात आणि गूळ चिकटू नये म्हणून ते तेल किंवा तुपाने ग्रीस केले जातात. गूळ पूर्णपणे थंड झाल्यावर, तो साच्यातून काढून विक्रीसाठी किंवा वापरासाठी पॅक केला जाऊ शकतो.
गूळ उत्पादन ही एक वेळ घेणारी प्रक्रिया आहे ज्यासाठी खूप कौशल्य आणि संयम आवश्यक आहे. गुळाचा दर्जा अनेक घटकांवर अवलंबून असतो, जसे की उसाची गुणवत्ता, उकळण्याचे तापमान आणि उकळण्याचा कालावधी. परिष्कृत साखरेसाठी गूळ हा एक आरोग्यदायी पर्याय आहे कारण त्यात लोह, कॅल्शियम आणि पोटॅशियम यांसारखे अधिक पोषक घटक असतात. अनेक पारंपारिक भारतीय मिठाई आणि मिठाईंमध्ये देखील हा एक आवश्यक घटक आहे.