साहस, थरार यांसह ऐतिहासिक स्थळांचे आकर्षण नेहमीच भटकंतीच्या आत्म्यांना आकर्षित करते. साहस आणि थरार दोन्हीही देणारे असे ठिकाण म्हणजे पुण्यापासून हाकेच्या अंतरावर पश्चिम घाटाच्या मधोमध असलेला तिकोना किल्ला. ट्रेकिंगच्या भावनेने उत्तेजित होऊन आणि रेनकोट घालून, मुसळधार पावसात मी तिकोना किल्ल्याचा एक संस्मरणीय प्रवास सुरू केला.
पावसात तिकोना किल्ल्यावर जाण्याची कल्पना काहींना धाडसी वाटेल, पण माझ्यासाठी ती निसर्गसौंदर्याचे विचित्र रूप पाहण्याची संधी होती. पावसाळ्याने सह्याद्रीच्या पर्वतरांगांचे रूपांतर हिरवाईने नटलेल्या हिरवाईत केले होते आणि तिकोना किल्ला एखाद्या चौकीदारासारखा उभा राहिलेला दिसत होता.
एकदाचा लवकर उठून प्रवास सुरू झाला:
मी पहाटे पुण्यातून निघालो तेव्हा पावसाचे थेंब माझ्या हेल्मेटच्या ग्लास वर नाचत होते आणि पुढील दिवसभरासाठी टोन सेट करत होते. तिकोना गावापर्यंतचा प्रवास, ट्रेकचा प्रारंभ बिंदू, धुके असलेले रस्ते आणि भाताच्या शेतातून एक मोहक बाईक राईड होता. वातावरणात पुरेपूर उत्साह भरलेला होता.
तिकोना गावात पोहोचल्यावर, माझे स्वागत स्थानिक स्थानिकांनी केले ज्यांनी चहा पीत पीत किल्ल्याचा इतिहास आणि महत्त्वाच्या कथा सांगितल्या. वितंडगड या नावानेही ओळखल्या जाणार्‍या किल्ल्याला मराठा इतिहासात एक विशेष स्थान आहे आणि त्याचे सौंदर्य हे पूर्वीच्या काळातील स्थापत्यशास्त्राच्या पराक्रमाचा पुरावा आहे.
तिकोना किल्ला आरोहण प्रारंभ:
पावसाने न घाबरता मी ट्रेकला सुरुवात केली, माझ्या पावलांचे पडसाद ओलसर मातीत उमटत होते. व्यवस्थित पायवाट दाट झाडीतून मार्गक्रमण करत, अधूनमधून धुक्याने आच्छादलेल्या आजूबाजूच्या सुंदर चित्तथरारक निसर्गाला आणि दृश्यांना प्रघात ट्रेक सुरु झालं. काहीठिकाणी पायाखालच्या पावसाने चिरलेल्या दगडांनी एक आव्हान उभे केले, काही वेळा त्यांचा त्रास होत होता पण प्रत्येक पाऊल मला किल्ल्याच्या शिखराच्या जवळ घेऊन जात असल्यामुळे त्याकडे दुर्लक्ष्य करून ध्येयावर फोकस केला.
जसजसे मी वर गेलो, तसतसे पावसाने माझ्या संवेदना अजून जाग्या झाल्यासारख्या वाटले. ओल्या मातीचा सुगंध रानफुलांच्या सुगंधात मिसळून एक मोहक मिश्रण तयार करतो. नाल्यांतून वाहणाऱ्या पाण्याचा आवाज आणि दूरवरच्या पक्ष्यांच्या हाकेने इथल्या वातावरणात अजूनच भर पडली.
तिकोना किल्याचा इतिहास:
तिकोना किल्ल्याच्या शिखरावर पोहोचणे ही एक नक्कीच विजयी कामगिरी वाटली. चढायला जास्त त्रास होत नाही. किल्ला पूर्णपणे सुरक्षित आणि सोपा आहे. पावसाने किल्ल्याच्या प्राचीन तटबंदी आणि बुरुजांवर गूढतेच्या वातावरणात अवशेष झाकले होते. शतकानुशतके जुन्या स्थापत्यकलेच्या मध्यभागी उभे राहून, मला भूतकाळाशी एक गहन संबंध जाणवला, जे एकेकाळी या मार्गांवर चालत होते आणि छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्यासोबत होते त्यांच्या जीवनाची कल्पना केली.
गडाच्या शिखरावरून दिसणारे दृश्य काही जादूई होते. धुक्याने भरलेल्या दऱ्या माझ्यासमोर पसरल्या होत्या, हिरवाईची पेस्ट्री असल्यासारखे सुंदर दृश्य अधून मधून काही सेकंद दिसायचे. पावसाच्या ढगांनी काहीवेळ लपाछपी खेळले, क्षणभंगुर सावल्या पाडल्या ज्यामुळे दृश्याला एक मोहक आभा निर्माण झाली.
जाग्यावर निसर्गाने पलटी मारली:
जसजसे मी उतरायला सुरुवात केली तसतसे पावसाचा जोर वाढला, ज्यामुळे पायवाटा चे नाले तयार झाले. उतरणे, जरी आव्हानात्मक असले तरी एक आनंददायक अनुभव होता. पाऊस सभोवतालच्या वातावरणात नवीन उर्जेने भरलेला दिसत होता, आणि पाने आणि खडकांवर आदळणाऱ्या पावसाच्या थेंबांनी एक उत्साहवर्धक साउंडट्रॅक तयार केला होता.
पायवाटेवर तयार झालेले नैसर्गिक तलाव आणि धबधबे पावसाच्या शक्तीचा पुरावा होता. डोंगरउतारावरील हिरवळ प्रत्येक पावलावर अजून मोहक होत असल्याचे दिसत होते.
मुसळधार पावसात तिकोना किल्ल्यापर्यंतचा माझा प्रवास निसर्गाच्या सौंदर्याची आणि अप्रत्याशिततेची ज्वलंत आठवण करून देणारा होता. पावसाने या धाडसात मंत्रमुग्धतेचा एक अतिरिक्त स्तर जोडला, मला एका आनंददायी अनुभवात बुडवून टाकले जे शब्द क्वचितच पकडू शकतात आणि मी ते व्यक्त करू शकू . पावसाळ्यात पश्चिम घाटाच्या भव्यतेने वेढलेल्या किल्ल्याची ऐतिहासिक भव्यता पाहणे हा माझ्या स्मरणात कायमचा कोरलेला अनुभव होता.
पावसाने भिजलेले तरीही उत्साही असलेले तिकोना गाव सोडताना, तिकोना किल्ल्याने, पावसाने भिजलेल्या सर्व वैभवात, केवळ ऐतिहासिक रहस्येच उलगडली नाहीत तर माणूस, निसर्ग आणि इतिहास यांच्यातील सुसंवादी नृत्याची झलकही दिली आहे.
तर मग तुम्हीही नक्कीच एकदा पुण्याजवळील तिकोना किल्याला आवर्जून भेट द्या.
तिकोना किल्ला ट्रेक माहिती:
१. या किल्ल्यावर जायचा १ ते १.३० तास लागतात.
२. तुम्ही ३ ते ४ वर्षयावरील लहान मुलांना घेऊनही जाऊ शकता.
३. किल्ला चढण्यासाठी मध्यम आहे. खूप ठिकाणी विसावा आणि फोटो घ्या साठी जागा आहे.
पुणे ते तिकोना किल्ला रोड:
चांदणी चौक – भूगाव – पिरंगुट – पौड – तिकोना
वाकड – सोमाटणे – अर्दव – शिवली – तिकोना